شناسايي اکوتیپهای محلی عناب
شناسايي اکوتیپهای محلی عناب و تاسیس ژرم پلاسم درخت عناب
1- اهمیت شناسايي ژنومهاي مختلف عناب :
جستجو برای يافتن ژنومهاي مختلف گياهي مانند عناب وحفظ ، نگهداري و معرفي آن جهت جلوگيري از انقراض آن يكي از اساسي ترين و ابتدايي ترين امور در شناسايي و شناساندن ارقام و واريته هاي مختلف اين گونه مي باشد . معمولاً شناسايي در گونه هاي باغي به دليل اينكه دامنه اقليمي متنوعتري برای رويش دارد ، مشكلتر از محصولات زراعي مي باشد . نمونه هاي اهلي و اصلاح نشده داراي صفات و خصوصياتي مي باشند كه در گونه هاي اصلاح شده يافت نمي گردد و به همين علت است که باید اين نمونه هاي وحشي جمع آوري شده و از صفات خوب آن جهت به كارگيري در امور اصلاح نژاد استفاده نمود .
2- تأسیس ژرم پلاسم و جمع آوری ژنوم درخت عناب :
اولین حرکت علمی تحقیقاتی در خصوص بررسی ویژگیهای مرفولوژیکی و فنولوژیکی درخت عناب توسط مرکز تحقیات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم با جمع آوری پاجوشهای عناب از 6 استان عناب خیز کشور و شامل 31 اکوتیپ صورت گرفت که بعد از طی 2 سال پاجوشهای جمع آوری شده در سه گروه مستقل خراسانی، اصفهانی و مازندرانی قرار گرفتند (توکلی نکو،1381).در سال 1387 مدیریت جهاد کشاورزی سربیشه به منظور بررسی ویژگیهای مرفولوژیکی، ژنتیکی، فنولوژیکی و فیزیولوژیکی نسبت به احداث یک کلکسیون عناب از 8 استان کشور ، 4 اکوتیپ عناب خیز خراسان جنوبی و2 اکوتیپ عناب افغانی که از گذشته های دور در مناطق مرزی کاشت می شده است ، اقدام کرد.
این اکوتیپها از میان 8 استان عناب خیز کشور (استانهای لرستان ، مازندران، گلستان، خراسان جنوبی و رضوی ، اصفهان ، قم و فارس) جمع آوری و در محل مناسب کاشته شدند. برای انتخاب پایه های برتر از نقاط مذکور، در دو نوبت و بعد از مشورت با کارشناسان هر منطقه و استفاده از نظرات باغداران مجرب و صاحب نظر به تهیه پایه های برتر هر اکوتیپ به تعداد 10 پاجوش اقدام شد. بعد از این مرحله در زمستان و فصل مناسب انتقال پاجوشها دوباره به این مناطق مراجعت و از درختان عنابی که از وضعیت بهتر تغذیه و هرس برخوردار بودند، پاجوشهای با کیفیت تا اندازه 70 سانتیمتر تهیه شد. پاجوشها درون کیسه های پلاستیکی با خاک همان منطقه که از رطوبت کافی برخوردار بود تا ارتفاع 50 سانتیمتر، به گونه ای که ریشه ها در مجاورت هوا قرار نگیرند، پرشد. این طرح 5 ساله که تا سال 1392 ادامه می یابد( نگاره7-15)، سرانجام به بیان و معرفی ارقام عناب برای ایران، ارائه گزارش کاملی از ویژگیهای مرفولوژیکی ، فیزیولوژیکی و فنولوژیکی ، تهیه نسخه ژنتیکی عناب ایران ، شناسایی ژنوتیپهای برتر عناب برای تکثیر، شناسایی آفات و بیماریهای درخت عناب ،بررسی روشهای تکثیر درخت عناب و ریشه یابی بومی بودن عناب در ایران می پردازد.
در این طرح نسبت به تهیه چند پایه از چند نقطه در یک استان اقدام نشد. زیرا با درنظرگرفتن گزارش نهایی طرح شناسایی اکوتیپهای عناب ایران توسط مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قم که اکوتیپها را به سه گروه تقسیم می کرد، دیگر نیازی به انجام این کار نبود. در هر استان به منظور یک گروه بندی اولیه از وضعیت اکوتیپهای برتر عناب بر اساس شکل ظاهری میوه تحقیقی صورت گرفت. برای نیل به این هدف در دو مرحله در فصل رویش یکی در زمان تشکیل میوه و دیگری در زمان تغییر رنگ میوه به این مناطق مراجعت شد .
3- شناسايي اکوتیپهای محلی عناب بر اساس شکل ظاهری میوه :
در زمينه شناسايي ژنومهاي گياهي در عناب تحقيق موثقي صورت نپذيرفته است كه بتوان با استناد به آن ، به معرفي ارقام ايران پرداخت ، لذا در این خصوص مؤلف(غوث ،1385-1387) به شناسايي اکوتیپهاي متعارف و ارقام بومی بر اساس شكل ظاهري ميوه در خراسان جنوبي كه بيشترين سطح زير كشت عناب ( بيش از 90% ) را در سطح كشور داراست و سایر استانهاي عناب خیز پرداخت که براي نیل به اين هدف مراحل ذيل طي گرديده است :
1-شناسايي و مكان يابي مناطق عناب كاري در هر استان و شهرستانهاي تابعه.
2-تعيين روستاهاي با گسترش بيشتر عناب.
3-تعيين قدمت درخت كاري عناب در هر روستا و پيدا كردن قديمي ترين درختان عناب هر روستا به منظور به دست آوردن نمونه ها ی خالص تر .
4-تهيه نمونه هاي متعارف از ميوه عناب رسيده وارائه به باغداران مجرب و پير و چوپانان ( به دليل اينكه اين افراد بيشتر از هركسي در ارتفاعات و دشتها رفت و آمد داشته و به محيط آشنا هستند) براي به دست آوردن درختان عناب با ميوه هاي متفاوت .