اهمیت و پیشینه تاریخی و مناطق گسترش عناب در ایران
اهمیت و پیشینه تاریخی و مناطق گسترش عناب در ایران
1- اهميت وپيشينه تاريخي و مناطق گسترش عناب در ايران :
1- 1- مقدمه :
عناب ازگذشته هاي بسيار دوركشت مي شده و درآثار و فسیلهای به جا مانده قدمت آن به بیش از 12 تا 14 میلیون سال پیش می رسد . درختی است بومي چین كه حدود 7700 سال پيش (نگاره 1 -1)در چين كاشت مي شده است و از طریق جاده ابریشم به سایر نقاط از جمله :هندوستان ، ايران ،افغانستان وآسیای میانه انتقال یافته است . (2) و در حقيقت درختي است كه تقريباً در نقاطي از دنيا كه كمبود آب و شرايط خاكي مناسب نباشد ، رشد می کند . اين درخت بعدها به منطقه مديترانه وسپس به كشورهاي شمال آفريقا منتقل شده است. در سال1873 از جنوب فرانسه به آمريكا منتقل شده و هم اكنون به صورت يك گياه تزیيني(نگاره 1 -2) كاشته مي شود (حسین آوا،1381).توليد میوه عناب در چين در سال 2010 ، 7/1 میلیون تن می باشد که از مجموع 1 میلیون هکتار سطح زير كشت اين درخت به دست مي آيد(2)، گرچه در ايران كشت عناب در بیشتر استانهاي كشور به صورت پراكنده ديده مي شود ولي در استان خراسان جنوبی، اصفهان ،گلستان ، مازندران و فارس بیشتر وجود دارد، درسال 1374 مقدار140 تن ميوه عناب به خارج از كشور صادر شده است ،درخت عناب به حالت نيمه خودرو پرورش يافته و تا ارتفاع 2000 متري در نواحي شمالي ايران، گرگان ،گيلان ،كاشمر(خانقاه،سیر) (غوث،1387)، بلوچستان، بندر عباس، كرمان ، شيراز و اطراف سيستان و زابل مي روید (زرگری،1371). از 1260 هكتار باغات عناب مقدار 1168 هكتار مربوط به خراسان جنوبي مي باشد كه توليدي برابر 1702 تن محصول عناب خشك را دارا مي باشد.
2- مشخصات مناطق پرا كنش عناب در ايران:
(ثابتی،1373 و قهرمان،1372 و اميد بيگي،1376 و مظفریان،1383)
2- 1- استان اصفهان :
اصفهان با مساحتی در حدود 105937 کیلومترمربع در دامنه شرقی زاگرس بین 27 دقیقه و 34 درجه تا30 درجه و43 دقیقه عرض شمالی و49 درجه و 36 دقیقه تا 31 دقیقه و 55 درجه طول شرقی قرار گرفته است . درخت عناب كم و بيش در اكثر نواحي اين استان مشاهده مي شود . گسترش بیشتر آن دركوهپايه هاي بين نایين و اصفهان و در حاشيه اراضي زراعي وجود دارد، اين باغها از نظر ميوه دهي و توليد نهال، محل درآمد باغداران مي باشد.در روستاي پوده از توابع دهاقان در قسمت غربي اصفهان درختهای عناب وجود دارد كه از ميوه دهی بالایی برخوردارند . در روستاي كچو مثقال از توابع اردستان در قسمتهاي شرقي استان نيز تعداد زيادي درخت عناب در حاشيه باغها ،زمينهاي زراعي وكنار جاده و حياط منازل دیده می شود .در منطقه کوهپایه شهر اصفهان نیز در حدود سه هکتار باغ عناب که تعدادی سن بیش از 400 سال دارند ، موجود است(نگاره 1 -3) .تک درختان عناب در شهرهای اصفهان ، شهرضا ،کاشان ، نیاسر ، اردستان ، نطنز ، نایین و بیاضیه در منازل دیده می شود .
2-2- استان ایلام :
ایلام با مساحتی در حدود20150 کیلومترمربع بین 3 دقیقه و 32 درجه تا 2 دقیقه و 34 درجه عرض شمالی و40 دقیقه و 45 درجه تا 3 دقیقه و 48 درجه طول شرقی قرار گرفته است. عمده ترين سطح كشت عناب در شهر ایلام و در مناطقی موسوم به میشخاص و چاله سرا می باشد(غوث،1387) .
2-3- استان تهران :
استان تهران با مساحتي نزديك به 18909 كيلومتر مربع در محدوده جغرافيایي 15 دقیقه و 51 درجه تا 8 دقیقه و 53 درجه طول شرقي و14 دقیقه و35 درجه تا 20 دقیقه و36 درجه عرض شمالي واقع شده است.
درختان عناب کاشته شده را می توان در باغ گیاه شناسی ملی دید .