تكنولوژي توليد عناب

3-2-1-2- احداث خزانه :

برای انجام این مهم  ، قبل از هر چیز به یک قطعه زمین سالم وحاصلخیز  نیاز داریم، این قطعه باید قابل نفوذ ،شنی رسی و مواد آلی پوسیده کافی و عاری از تخم علف هرز و آفاتی نظیر نماتود ،آبدزدک و بیماریهای قارچی داشته باشد . بعد از انتخاب زمین باید آن را در پاییز شخم عمیق زد و همراه آن کود حیوانی پوسیده به میزان 15 تا 20 تن در هکتار به زمین داده و با گاو آهن برگرداند و سپس با ماله تسطیح شود.جویهای اصلی در جهت شیب زمین ،جویچه ها که از جویهای اصلی آب می گیرند به موازات هم در جهت عمود بر شیب مسير حركت آب خواهد شد . برای خزانه کاری کافی است که عرض جویچه ها حدود 20 سانتیمتر ، عمق آنها 10 تا 15سانتیمتر و فاصله ردیف ها تا 1 متر باشد.  فاصله هسته ها در حدود 20 تا 25 سانتیمتر است. هسته ها به عمق 2 تا 3 برابر بزرگیشان و با فاصله 5 تا10  سانتیمتر از لبه پشته کاشته می شود، بین هر قطعه نیز یک خیابان به عرض 2 متر لازم است( نگاره 6-11).

3-3- قلمه [4] :

از آن جایی که ریشه دارکردن عناب در حالت معمولی کاری دشوار می باشد به کمک هورمونهای ریشه زایی نسبت به ریشه دار کردن اقدام می کنند که در این رابطه از دو نوع قلمه های فصل جاری و قلمه های یکساله استفاده می گردد .

3-3-1- قلمه های چوب نرم[5] :

در ابتدای خردادماه زمین را مقداری کود ازته می دهند تا رشد رویشی افزایش یافته و قلمه های نیمه خشبی بزرگ و به اندازه کافی داشته باشیم،3 تا 4 روز قبل از تهیه قلمه زمین را آب می دهیم تا قلمه های شادابی داشته باشیم ، شاخه های جوان با قطر 3 تا 5 میلیمتر مناسب برای قلمه گیری است. قلمه ها به اندازه 10 سانتیمتر و  با 4 جوانه و برگ قوی تهیه شده و 2 برگ بالایی نیز با قیچی زده می شود و آنها را به درون گلخانه میست با سیستم آب گرم و یا اتاقی که به همین منظور آماده شده انتقال می دهند . (حسین آوا،1381)در صورتی که از روش آب گرم محروم هستیم ،می توان  برای پا گرما 25 تا 35 سانتیمتر کود حیوانی را روی زمین ریخته و مقداری کود اوره نیز به کود اضافه کرد تا کود غنی شود ، سپس یک هفته صبر کرده و در این مدت نسبت به تهیه قلمه ها اقدام شود . محل برش روی هر قلمه می بایست درست از زیر هر گره(بیشترین تجمع اکسین در این نقطه می باشد) و به صورت اریب باشد تا سطح تماس قلمه با هورمون زیاد شود . قلمه ها نباید از 5 دقیقه بیشتر در محیط قرار گیرند تا رطوبت خود را از دست ندهند و قبل از کاشت باید ضدعفونی شوند .محلول با درصد 1.5گرم IBA +0.6 لیترآب خالص +0.4 لیتر الکل سفید تهیه می گردد که این محلول می تواند تا 3000 قلمه را به راحتی جواب دهد.انتهای قلمه ها را یک شکاف نازک زده تا هورمون به خوبی زیر پوست قرار گیرد . قلمه ها را به مدت  10 تا 15 دقیقه در محلول با غلطت ppm1000  تا 2 جوانه فرو برده  و سپس قلمه ها را روی میز کار مدتی نگاه داشته تا محلول به خوبی جذب قلمه گردد و دمای محیط در این لحظه باید بین 20 تا 25 درجه باشد.قلمه ها را به گلخانه یا اتاق مخصوص برده و با فواصل 5  تا 7 سانتیمتر از یکدیگر و به صورت اریب و تا جایی در خاک فرو می بریم که دو جوانه بیرون بماند ، با این روش می توان در هر متر مربع تا 1500 عدد قلمه را جا داد. بعد از گذشت 2 تا 3 هفته کالوس روی هر قلمه تشکیل می شود و بعد از 30 تا 35 روز قلمه ها ریشه دار می شود ، در این مدت می بایست دمای محیط بین 20 تا 25 درجه و رطوبت خاک  بین 55 تا 75 درصد باشد.قلمه های ریشه دار قبل از انتقال ، فاصله آبیاری آنها بیشتر می شود تا ریشه ها قهوه ای شده و آمادگی حضور در زمین اصلی را داشته باشند (نگاره 6-12 و 6-13).

3-3-2- قلمه های نیمه خشبی یکساله[6] :

طریقه کار مانند ریشه دار کردن قلمه های چوب نرم است با این تفاوت که  چوب از شاخه های یکساله تهیه شده و اندازه هر قلمه بین 20 تا 25 سانتیمتر و درصد مصرف هورمون 3 تا 5/3 گرم در یک لیتر آب و به مدت 5 ثانیه در محلول تا 2 جوانه فرو برده می شود.در تمام مراحل کار می بایست دمای خاک از دمای محیط بیشتر باشد تا رشد رویشی افزایش نیابد و قلمه ها به راحتی ریشه بدهند. تاریکی به مدت یک هفته نقش مؤثری در ریشه زایی این قلمه ها دارد(Yefengو Mengjun،b2004)در مطالعه ای ، اثر زمان کشت قلمه ها در کشتهای بهاره و پاییزه  در جنس زیزیفوس بررسی شده  و در طی یک دوره سالیانه با ورود به فروردین و رفع خطر سرمای زمستان ، بر میزان موفقیت قلمه افزوده شده و این سیر صعودی تا اواخر دهه دوم فروردین ادامه می یابد . با ورود به ماه اردیبهشت و افزایش میزان دمای محیط ، از موفقیت قلمه کاسته شده و در ماههای تابستان و اوج گرما ، میزان موفقیت قلمه صفر خواهد شد . با ورود به فصل پاییز و نزدیک شدن سرمای زمستان ،تعداد قلمه های موفق کاهش یافته و در ماههای سرد پاییز و زمستان به صفر می رسد . بنابراین ، می توان گفت که قلمه های زیزیفوس به دمای بالا مقاوم هستند ولی به دمای پایین حساسیت نشان می دهند. هر چند درختان بالغ زیزیفوس به گرما و خشکی سازگاری بهتری نشان می دهند ، اما قلمه آن در مقابل کمبود رطوبت ازخود واکنش نشان می دهد . (عصاره،1387)( نگاره6-14)

3-3-2-1- القاء ریشه زایی درقلمه ها با استفاده از روش آگروباکتریوم رایزوجنیس :

قلمه های درختان بالغ به ویژه عناب به سختی ریشه می دهند. برای غلبه بر این مشکل یک آزمایش گلخانه ای به منظور بررسی اثرهای دو سوش[7] مختلف شامل رقم Contorta و Li اجراء گردید. نتایج حاصل از این تحقیق بیان می دارد که سوش TR105 و قلمه های رقم  Li پاسخهای بهتری در  این تحقیق نشان داده اند. Tr105 موجب افزایش تعداد ریشه و درصد ریشه زایی در قلمه ها گردید. درصد ریشه زایی  قلمه های Li بهتر از رقم Contorta بود (Hatta و همکاران،1996.دقیقی،1377).

در مطالعه ای اثر هورمون سیتوکینینی TDZ بر تولید شاخه های نابجا در عناب بررسی شد. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که تنظیم رشد TDZ در تحریک باززایی شاخه از ریز نمونه های برگی عناب مؤثر است. تعداد  شاخه های نابجایی که با کشت قطعات برگی عناب در محیط کشت WPM تکمیل شده، با غلظتهای مختلف TDZ و  IAA  به دست آمده ، متفاوت است (جدول6-1). تفاوت معنی داری از نظر درصد نمونه های برگی تولید کننده شاخه (LPS) و تعداد شاخه به ازای هر ریز نمونه (AS) و در میان غلظتهای مختلف TDZ IAA ,  مشاهده شد .  بهترین نتایج با کشت نمونه ها در محیط کشت  WPM محتوی 54/4 میکرومول  TDZ و 85/2 میکرومول IAA به دست آمد. همچنین شاخه هایی که در محیط کشت واجد مقادیر اندک TDZرشد کردند، به راحتی  طویل شدند. TDZ محرک سنتز و انباشتگی بازهای پورین است . علاوه بر آن  متابولیسم سیتوکینین  را تغییر داده و موجب افزایش سطح سیتوکینین درونی به وسیله بازدارندگی عملکرد سیتوکینین اکسیداز خواهد شد.به منظور القاء ریشه زایی شاخه های نابجا در عناب ابتدا شاخه های 2/0 تا 4/0 سانتیمتری به یک پیش تیمار ریشه زایی به منظور رشد و طویل شدن شاخه ها منتقل شدند.این پیش تیمار شامل محیط کشت MS محتوی 89/0 میکرومول و 77/5 میکرومول GA3 بود. پس از اینکه طول شاخه ها به 2سانتیمتر رسید، شاخه ها به محیط کشت پایه Nitsch تکمیل شده با 14/1 میکرومول IAA و 2 درصد سوکروز منتقل گردیدند.در حدود 90 درصد از شاخه ها به طور موفقیت آمیزی ریشه دار شدند. در مرحله بعد، گیاهچه های ریشه دار برای رشد بهتر به گلدانهای پلاستیکی محتوی ورمیکولایت و خاک اتوکلاو شده و با نسبت های 1:1 منتقل گردیدند. پس از گذشت 30 روز گیاهچه های زنده در مزرعه کاشته شدند( Gu وZhang ،2005 )

« 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33»