شناسايي اکوتیپهای محلی عناب
13– عناب خزدوکی :
عناب رایج که در اکثر خانه ها کشت می گردد و بیضوی شکل می باشد و از طعم بسیار مطلوبی بر خوردار است و اندازه میوه 18 میلیمتر می شود و دارای هسته متوسط و به اندازه 5 میلیمتر می باشد. درخت دارای خار می باشد. این نوع میوه در روستای کوهپایه اصفهان و غالب نقاط استان خراسان جنوبی دیده می شود(نگاره 7-13).
14 – عناب نخودی :
عناب بسیار کوچک به اندازه کسور و هسته بیشتر میوه را در بر می گیرد که دارای مزه و رنگ عالی بوده ، اندازه میوه6 میلیمتر می باشد و دارای هسته متوسط و به اندازه 4 میلیمتر می شود. درخت دارای خار می باشد. این نوع میوه در غالب نقاط استان خراسان جنوبی از جمله : روستای کشوک پایین، شواکند ،گیوک بیرجند و منطقه کلاله در استان گلستان دیده می شود(نگاره 7-14).
4- بررسي مولكولي تنوع ژنومي در اكوتيپهاي عناب ايران :
با تمام اهمیتی که گیاهان منطقه‌ای نظير عناب در اقتصاد مناطق مختلف کشور داشته و دارند، در عرصه پژوهش خصوصا در زمينه مولكولي مورد غفلت قرار گرفته اند. با عنایت به اهمیت اقتصادی و دارویی این گیاه، اولین قدم برای برنامه‌های اصلاحی عناب، اطلاع از تنوع ژنتیکی و روابط خویشاوندی ميان ژنوتيپها و اكوتيپهاي مختلف آن است. بارکدگذاری DNA [1] ابزاری جدید و جذاب در پژوه‌های تاکسونوميكی است. بارکد DNA یک توالی بسیار کوتاه استاندارد از یک ژن کاملاً شناخته شده است. به کمک این توالی , به طور امیدوار کننده ای می‌توان پی برد که هر گیاه به چه گونه‌ای تعلق دارد. نتایج محققان مختلف نشان می‌دهد که ژن کلروپلاستی matK می‌تواند به عنوان بارکدی مناسب برای شناسایی خویشاوندیهای درون و بین جنسهای مختلف گياهان به کار رود. این ژن که به عنوان مارکر فیلوژنتیک مطرح است در اینترون جداکننده ناحیه کد‌کننده trnK کلروپلاست گیاهی قرار دارد. با توالی‌یابی ژن مورد نظر می‌توان از آن به عنوان ابزاری جهت شناسائی گونه‌ها و بررسی روابط فیلوژنتیک آنها استفاده نمود.همچنین با مطالعه همزمان تنوع به وسیله نشانگرهای DNA نظير چند‌شکلی تصادفا تکثیر شده[2] (RAPD) و يا قطعه بين تواليهاي ساده تكراري[i] (ISSR) می‌توان تنوع ژنتیکی موجود بین اكوتيپهاي عناب ایران را بررسی کرد. RAPD اولین نشانگر مبتنی بر PCR بود که ابداع شد و متداولترین و پرکاربردترین آنها، خصوصاً برای مطالعه گونه‌هایی که اطلاعات اندکی از تنوع ژنتیکی آنها در دست است می‌باشد (شایسته، 1389).روش ISSR-PCRبرای اولین بار توسط زیتکی ویز و همکاران (1994)گزارش شد.از آنجا که هیچ گونه اطلاعات مولکولی در زمینه دسته‌بندی ژنومی گونه‌های موجود عناب در ایران، وجود ندارد و حتی دسته‌بندی پراکنش گونه‌ای، جنسی، خانواده و … در این گیاه در ایران مبهم است، طی تحقیقی با همکاری گروه بیوتکنولوژی دانشگاه فردوسی مشهد و با توالی‌یابی ژن matK به عنوان ژن بارکد، روابط خویشاوندی، تنوع ژنتیکی و ارتباط سیستماتیک اکوتیپهای جمع‌آوری شده عناب از مناطق مختلف ایران, مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج کلی حاصل از مطالعه فیلوژنتیکی مبتنی بر توالی‌یابی ژنی, با مطالعه نشانگر RAPD و ISSR انطباق داده شده و در نهایت تنوع موجود جهت به کارگیری در پروژه‌های به‌نژادی آتی، شناسایی و ارزیابی گردید. مطالعه ساختار ژنتیکی جمعیتهایی از عناب، شناخت توان ژنتیکی توده‌های موجود و شناخت اکوتیپها جهت ارائه طرحهای اصلاحی تکمیلی برای این گیاه دارویی و قدیمی از اهداف کلی اجرای این تحقیقات بوده است. اکوتیپهای مورد بررسی از کلکسیون عناب ایران که به همت مرکز جهاد کشاورزی سربیشه در خراسان جنوبی گرد آوری شده است فرصت مناسبی برای تحقیق بر روی اکوتیپهای عناب ایران فراهم نمود. جدول 7-1 لیستی از این اکوتیپها و محل جمع آوری آنها را نشان می دهد.
