اقتصاد توليد و بازاريابي عناب

اقتصاد توليد و بازاريابي عناب

1- مقدمه :

بهبود وضعيت توليد عناب نقش مهمي در اقتصاد و درآمد روستاييان به ویژه منطقه خراسان جنوبی ايفاء مي كند ، اما به دليل عدم بهره وري كافي از امکانات موجود  و پایین بودن اطلاعات بهره برداران از چگونگی کاهش ضايعات اين محصول، درآمد ناشي از آن در سطح پایيني قرار دارد و آنچنان كه بايد نتوانسته است هزينه هاي سازندگي خانواده هاي روستايي و دست اندركاران توليد عناب را تأمين كند ، بنابراين بررسي اقتصادي توليد و شناخت تنگناهاي موجود مي تواند براي برنامه ريزان و   سياست گذاران بخش كشاورزي در سطح ملي و منطقه اي مفيد واقع شود .

2- بازار رساني :

عناب از جمله محصولاتي است كه داراي بازار محدودي بوده و مصرف آن به شکل سنتي است،اين محصول مسير توليدكننده تا مصرف كننده را به صورت سنتي طي مي كند ، عناب به عنوان يك ماده دارویي و بيشتر به عنوان آجيل در خانواده ها مورد استفاده قرار می گیرد .

3- بازار هاي عناب :

بازار هاي موجود عناب شامل سرباغ ، عمده فروشي و خرده فروشي است كه تقريباً 35%عمده فروشي ،35% خرده فروشي ، 25 % خود مصرفی و 5 %  سرباغ  انجام  مي گيرد. بازار سر باغ محدود به سطح باغ مي باشد و فروشندگان اين بازار كشاورزان هستند .اين بازار ممكن است مورد سوءاستفاده برخي از عاملان خريد قرارگرفته و از اين راه موارد ناخواسته اي به كشاورز در فروش و معامله تحميل شود . عوامل بازاريابي سر باغ شامل عمده فروشان خريداران محلي، نمايندگان عمده فروش ، ميدان داران و دلالان مي باشند كه محصول را مستقيماً  از كشاورز خريداري مي كنند .

بازار عمده فروشي در مراكز شهرستانها تمركز مي يابد و فروشندگان اين بازار كشاورزان و خريداران محلي و نمايندگان عمده فروش هستند كه به عرضه اين محصول مي پردازند .

بازار خرده فروشي نيز بدين صورت است كه كشاورز ميوه و محصول خود را مستقيماً به مراكز خرده فروشي تحويل مي دهد و درآمد مناسبي نيز عايد وي می شود. فروش محصول عناب توسط باغداران به دو صورت قطعي و حق العمل كاري مي باشد.

در روش اول محصول با يك قيمتی  فروخته مي شود و ارزش محصول بلافاصله بعد از عامل بازارياب ، دريافت مي گردد و در روش دوم (اماني) باغدار محصول خود را به صورت امانت در اختيار عامل بازارياب كه معمولاً فروشندگان هستند ، قرار مي دهد تا در زماني كه محصول قيمت مناسبی پیدا کند ، فروش صورت گيرد و فروشنده در ازاي آن بين 3 تا 5 درصد ارزش فروش را دريافت مي كند . چون خريداران عمده عناب معدودند در خريد محصول نوعي انحصار به وجود مي آيد و در حقيقت واسطه هاي بازار بيشترين سود را از اين معامله مي برند و به همين دليل است كه قيمت خرید عناب در شهرستانهاي مختلف چندان ثابت نیست ( بی نا م، 1378 ).

4- استراتژیهای swot در عناب :

در این قسمت اهداف بلند مدت واستراتژیها با راهبردهای کلان در سطح منطقه‌ای و یا استانی و در حوزه کشاورزی پیشنهاد می گردد. در استراتژیهای مزبور، راهبردهایی که نمایانگر هدفگیری بازار، تعیین جایگاه در بازار، طراحی محصول، قیمت‌گذاری، توزیع کالا و تبلیغات پیشبردی هستند، ارائه خواهد شد(پویان ،1387).

4-1- قوتها :

1.هماهنگی کامل با شرایط اقلیمی خراسان جنوبی

2.توانایی حفاظت از خاک و جلوگیری از فرسایش

3.امکان تهیه فرآورده‌های متنوع نظیر مربا، آب میوه، مارمالاد، نوشابه، اسانس، ژل و مصارف دارویی

4.منحصر به فرد بودن خراسان جنوبی در تولید عناب

5.توانایی ایجاد اشتغال

6.تنوع گونه‌های زیستی عناب

7.توانایی احیای جنگلهای تخریب شده

8.مصارف پزشکی متعدد

9.کاربرد عناب زینتی در توسعه فضای سبز

10.استفاده از عناب به عنوان پرچین غیرقابل نفوذ در باغها

11.قابلیت استفاده از عناب در صنایع رنگ‌سازی

4-2- ضعفها :

1.تفاوت اساسی در شناخت سایر کشورها و ایران در خصوص شکل و نحوه مصرف عناب

2.کمبود فضای مناسب برای خشک کردن عناب

3.کمبود فضای مناسب برای نگهداری و انبار کردن عناب خشک شده

4.کاهش کیفیت محصول به دلیل روشهای نامناسب برداشت

5.بالا بودن میزان ضایعات

6.پراکندگی وکوچک بودن باغات عناب

7.محدود بودن بازار و مصرف سنتی

8.ضعف حضور تعاونیها در فرایند تولید تا مصرف عناب

9.فقدان بسته‌بندی مناسب و عدم توجه به سرمایه‌گذاری در صنعت بسته‌بندی

10.ضعف تجارت الکترونیک

11.نوسانات شدید در قیمت و میزان صادرات

12.عدم وجود سیستمهای اطلاعاتی بازاریابی و اطلاعات منسجم و روزآمد از بازارهای 13.مصرف خارجی، عدم آگاهی از سلایق و نیازهای مصرف‌کنندگان

4-3- فرصتها :

1.تأسیس استان خراسان جنوبی به مرکزیت بیرجند و توجه ویژه دولت به توسعه 2.زیرساختهای اقتصادی

3.ایجاد و راه‌اندازی گمرک رسمی در استان خراسان جنوبی به عنوان مبدأ صادراتی 4.ایجاد منطقه ویژه اقتصادی با گرایش پردازش صادرات در خراسان جنوبی

5.افزایش تسهیلات پرداختی به شاغلین و متخصصین بخش کشاورزی در قالب پروژه‌های زودبازده

4-4- تهدیدها :

1.عدم تمایل نسل جوان و تحصیل کرده به فعالیت در تولید محصولات کشاورزی از قبیل عناب

2.کاهش انگیزه کشاورزان به دلیل نوسانات قیمت و عدم امکان اتکاء به درآمدهای ناشی از آن

3.سوء استفاده دلالان و عاملان خرید از ضعف بنیه مالی کشاورزان

4.شفاف نبودن بازار و اختلاف در قیمتهای پیشنهادی و کیفیت کالای ارائه شده به بازار

5.کاهش صادرات محصولات کشاورزی از قبیل عناب به دلیل کاهش سطح روابط اقتصادی ایران با سایر کشورها به ویژه کشورهای اروپایی به دلیل فشارهای سیاسی

6.تضعیف ارتباط تولیدکنندگان محصولات کشاورزی از قبیل عناب با بازارهای خارجی

4-5- استراتژیهای حاصله از SWOT در عناب :

استراتژی اول : هدایت تسهیلات مالی دولتی به سمت پروژه‌های مرتبط با فرایند تولید تا مصرف محصولات کشاورزی ویژه منطقه به ویژه عناب

استراتژی دوم : ارائه اهرمهای تشویقی مالی وغیر مالی برای جوانان فارغ التحصیل رشته‌های کشاورزی و صنایع و خدمات وابسته

استراتژی سوم : افزایش سهم کشاورزان از ارزش افزوده ناشی از تولید عناب و معرفی کشاورزان موفق برای نسل جوان

استراتژی چهارم : گسترش بازارهای مصرف عناب و تقویت میزان نفوذ در بازارهای فعلی به کمک جذب سرمایه‌های خارجی

استراتژی پنجم : معرفی وگسترش روشهای تجارت الکترونیک و حوزه‌های اطلاعاتی بازار که مورد علاقه جوانان است

استراتژی ششم : ایجاد و توسعه تعاونیهای فعال با سرمایه‌گذاری در صنایع فرآوری محصولات کشاورزی موردنظر در منطقه به کمک تسهیلات دولتی و سرمایه‌گذاری کشاورزان (ابلاغ سیاستهای اصل44 قانون اساسی توسط مقام معظم رهبری)

استراتژی هفتم : ارائه تسهیلات ارزان قیمت برای ایجاد وتوسعه صنایع و خدمات منطبق با استانداردهای بین المللی به منظور تولید، فرآوری و انبار کردن عناب

استراتژی هشتم : ایجاد بورس منطقه‌ای محصولات کشاورزی در خراسان جنوبی با محوریت گونه های استراتژیک از جمله عناب

استراتژی نهم : توسعه تجارت الکترونیک و ایجاد بانکهای اطلاعاتی روزآور از بازارهای هدف

4-6-  استراتژیهای بازاریابی پیشنهادی :

1- طراحی و توسعه سیستمهای اطلاعاتی بازاریابی (MIS) برای کسب اطلاعات به موقع و مفید از شرایط مختلف بازارهای هدف این دو محصول

2- هدف‌گیری بازار آمریکالی شمالی (آمریکا و کانادا)، اروپای غربی و کشورهای حوزه خلیج فارس در کنار بازار داخلی

3- استفاده از استراتژیهای بازاریابی تمرکزی برای بازارهای هدف خارجی عناب

4- استفاده از استراتژیهای توسعه محصول جدید در بازار فعلی برای بازار هدف داخلی محصول عناب

4-7- استراتژیهای مربوط به تجزیه و تحلیل فرصتهای بازار :

در راستای استراتژیهای کلی حاصل از SWOT برای عناب استراتژیهای بازاریابی موردنظر را به صورت زیر می‌توان تهیه کرد :

بر اساس استراتژی نهم (عناب) یکی از مهمترین نیازهای فعلی در زمینه اجرای موفق فعالیتهای بازاریابی این محصول طراحی و ایجاد سیستمهای اطلاعاتی بازاریابی (MIS) است. چرا که اولین عنصر سازنده هر برنامه بازاریابی وجود اطلاعات بازار است که متأسفانه ضعف در این زمینه کاملاً مشهود است.

4-8- سیستمهای اطلاعاتی بازار  بایستی دارای ویژگیهای زیر باشند :

1.مرتبط باشند(برای تصمیم گیرندگان و استفاده کنندگان با معنی باشد).

به موقع باشند.

2.انعطاف پذیر باشند (به شکلهایی که برای تصمیم گیرندگان  آشناست در دسترس باشند).

3.معتبر باشند.

4.دقیق باشند.

5.استفاده از آنها راحت باشد.

4-8-1- انتخاب بازار هدف و تعیین جایگاه بازار :

با توجه به اختلاف سلیقه و ذائقه مصرف کنندگان و تفاوت در نحوه استفاده از این محصول یکی از مهمترین و در عین حال ابتدایی ترین فعالیتها تعیین بازار هدف و بخش بندی آن و در صورت امکان تعیین استراتژیهای بازار هدف است.

با توجه به اطلاعات موجود بعد از بازار داخلی ایران مهمترین بازار مصرف عناب در خارج از کشور، آمریکای شمالی، اروپای غربی و کشورهای حوزه خلیج فارس هستند. لذا بعد از بازار داخلی مهمترین بازارهای هدف برای عناب عبارتند از:

1-آمریکا ( استفاده ازاستراتژیهای بازاریابی تمرکزی )

2- اروپای غربی (فرانسه ،انگلیس و …)

3-کشورهای غربی حوزه خلیج فارس

4- آسیای میانه

5- چین ، کره ، ژاپن و هندوستان

در مورد بازار داخلی با توجه به شناخت و آگاهی مردم از این دو محصول و استفاده از آنها به صورت سنتی بایستی روشهای جدید مصرف را اشائه داد (یعنی ارائه محصول جدید در بازار فعلی) و آن عبارت است از محصولاتی از قبیل: مربا، مارمالاد، اسانس، نوشابه، لواشک و … برای عناب.

4-8-2-  تهیه ترکیب عناصر بازاریابی :

الف – استراتژیهای محصول :

1- در مورد عناب ، در بازارهای مصرف خارجی، بایستی کلیه عوامل آمیخته بازاریابی متفاوت با بازار داخلی باشد (البته به جز برای ایرانیان مقیم خارج)

2- بسته‌بندی این محصول در بازارهای مصرفی بایستی عمدتاً کوچک، کم حجم، زیبا، شکیل اطلاع رسانده و دارای جذابیت عبور از کانال‌های توزیع باشد.

3- بسته‌بندی این محصول برای مشتریان صنعتی بایستی عمدتاً بزرگ، مستحکم و حاوی اطلاعات مورد نیاز سیستم توزیع مصرف کنندگان صنعتی باشد.

4- نام و نشان این محصول در بازار داخلی می‌تواند یک واژه شناخته شده به زبان خودی و حاوی اطلاعاتی برای توصیف خواص و ویژگیهای این دو محصول باشد.

5- در مورد عناب می‌توان به دلیل ناشناخته بودن آن برای معرفی بهتر و آشنایی مصرف کننده خارجی از نام و نشانهای شناخته شده غربی استفاده کرد. (همکاری در توزیع)

ب- استراتژیهای قیمت‌گذاری :

1- با توجه به عدم تداوم خرید و اساسی نبودن این محصول به طور کلی کشش قیمتی تقاضا پایین بوده و لذا ارائه قیمت‌های نسبتاً بالا تأثیر چندانی بر کاهش تقاضا نخواهد داشت.

2- در مورد عناب استراتژی قیمت‌گذاری مبتنی بر بازار توصیه می‌شود. چرا که عمدتاً این محصول به شکل مصرف رایج خود در ایران برای مصرف کننده خارجی شناخته شده نیست. لذا بایستی به صورت فرآورده‌هایی از قبیل مربا، ژل، نوشابه، سس، لواشک و … ارائه شود که بازار آنها رقابتی است. لذا قیمت‌گذاری رقابتی مبتنی بر بازار توصیه می‌شود.

3- در مورد عناب از روش قیمت‌گذاری روانی هم می‌تواند استفاده کرد. چرا که  در بازارهای مصرف خارجی این محصول، قیمتهای بالاتر مصرف کیفیت برتر محصولات است.

ج – استراتژیهای توزیع :

برای توزیع موفق عناب و فرآورده‌های آن در بازارهای خارجی و آگاهی مصرف کنندگان خارجی از ماهیت ایرانی این محصول در کوتاه مدت بهتر است توسط سیستم توزیع و فروشگاه‌های زنجیره‌ای معتبر در بازارهای هدف خارجی، حتی به وسیله نامگذاری خصوصی اقدام به توزیع این محصولات شود این روش توزیع باعث آشنایی بهتر و بیشتر مصرف کنندگان خارجی با این محصول می شود.

در مورد عناب کانالهای توزیع بایستی کوتاه‌ باشد .

د – استراتژیهای تبلیغات :

1- درمورد عناب بایستی از استراتژیهای رانش (PULL) استفاده کرد ، چرا که به دلیل عدم شناخت مشتریان از این محصول بازارهای خارجی جذابیت بالایی برای جذب آنها به سمت محصول وجود ندارد. لذا محصول بایستی از طریق کانالهای توزیع معتبر خارجی به جلو رانده شده و به دست مصرف کننده نهایی برسد.

2-رسانه تبلیغاتی برای این محصول به شکل رایج در ایران در بازارهای هدف خارجی عمدتاً بایستی شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان باشد.

5- مهمترین معضلات موجود در  فرآروی توسعه تولید و فرآوری این محصول استراتژیک استان به شرح زیر می‌باشد :

1.استفاده از روشهای تولید برداشت و فرآوری سنتی

2.پایین بودن بهره‌وری تولید و افزایش قیمت تمام شده و در نتیجه کاهش سود خالص عایدی تولید کنند.

3.تضعیف توان رقابتی محصولات تولیدی

4.عدم رعایت استانداردهای ملی و بین المللی در خصوص این محصول

5.عدم وجود سیستمهای اطلاعاتی بروز و کارآمد و در نتیجه عدم ارتباط تولید کنندگان و تصمیم‌گیرندگان با بازارهای هدف به ویژه بازارهای هدف خارجی

6.ضعف شدید در تجارت الکترونیک به دلیل عدم وجود زیر ساختهای تجارت الکترونیک درکشور

7.عدم استفاده از رویکردها و روشهای نوین بازاریابی در فرآیند تولید تا مصرف این محصولات

8.عدم شفافیت بازار این محصولات و سوء استفاده سودجویان از این ابهام و ضربه زدن به وجهه کالاهای ایرانی

9.عدم وجود برنامه‌ریزی دقیق و منسجم در زمینه صادرات محصولات فوق

10.ضعف کمی و کیفی انجام پژوهشهای کاربردی درمورد این محصولات .

5-1- برای بهبود تولید ، بازاریابی و صادرات عناب موارد زیر پیشنهاد می‌گردد: ( کافی 1 و بالندری،1381. کافی 2 و بالندری،1381. کافی 3 و بالندری،1381).

1- توجه به تقاضا و سلیقه مصرف کنندگان خارجی و داخلی و استفاده از بسته‌بندی‌های بازارپسند و شکیل از طریق تحقیقات بازاریابی

2- جایگزین شدن روشهای سنتی در مرحله برداشت، خشک کردن، فرآوری و نگهداری عناب با روشهای علمی و اصولی مطابق با استانداردهای بین‌المللی

3- توجه به مسائل بهداشتی و اجرای دقیق استانداردهای بین‌المللی غذایی

4- انجام مطالعات و تحقیقات منسجم و هدفمند از سوی دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی در قالب طرح جامع تحقیقاتی عناب

5- اجباری شدن پروانه‌های بهداشتی برای کلیه واحدهای فعال در زمینه تولید و فرآوری عناب برنامه‌ریزی و همکاری با سازمان بازرسی و نظارت، سازمان بهداشت و سایر سازمانهای ذیربط با هدف کنترل عرضه عناب با مجوزهای بهداشتی و کیفی

6- ایجاد بورس محصولات کشاورزی ویژه منطقه و افزایش توان مالی صادرکنندگان و خریداران عمده در کنار افزایش توان مالی کشاورزان

7- طراحی و ساخت واحدهای تخصصی با توجه به طراحی علمی جهت نگهداری و انبار کردن عناب

8- برای جلوگیری از آسیب و ضایعات ناشی از خشک کردن عناب در رو‌شهای سنتی محل جایگاه بایستی در بلندی و دور از گرد و خاک و محل نگهداری حیوانات و ترجیحاً سرپوشیده، کف جایگاه سیمان و یا آسفالت باشد.

9- حداکثر میزان انباشتگی محصول بر روی بارگاه نباید بیش از 3 سانتی‌متر باشد.

10- ایجاد و راه‌اندازی (میز تخصصي گونه های استراتژیک از جمله عناب) در سازمان بازرگانی استان

11- ایجاد مرکز تحقیقات گونه های استراتژیک از جمله عناب در خراسان جنوبی

12- تشویق جوانان به سمت فعالیتهای کشاورزی به خصوص در مورد عناب

13- اعطای تسهیلات ارزان قیمت و بلند مدت به کشاورزان

14- هرس مناسب و علمی جهت افزایش کیفیت و باردهی عناب

15- آگاه کردن تولید کنندگان از استانداردهای داخلی و بین‌المللی و در صورت عدم وجود استاندارد، با همکاری مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی و سایر سازمانهای ذیربط اقدام به تهینه استاندارد شود.

16- ایجاد ساز و کارهای تحقیق و توسعه و اختصاص بودجه تبلیغاتی برای عناب با توجه به کمبود شدید تحقیقات انجام شده در این زمینه

17- تلاش در جهت شناساندن خواص غذایی و دارویی و مصارف این محصول و همچنین ارائه راه‌های معرفی عناب و فرآورده‌های آن در بازار جهانی

18- تماس مستقیم با خریداران عمده و مصرف کنندگان از طریق شرکت در نمایشگاه‌های اختصاصی و بین‌المللی در خارج از کشور

19- شناخت خریداران بالقوه و مصرف کنندگان آینده و برنامه‌ریزی در جهت عرضه محصولات استاندارد به آنان

20- شناخت و آگاهی کامل از سیستمهای صادراتی و تشویق صادرات برای فرآورده‌های عناب و مشتقات آن و ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی آن

21- توجه خاص به نگهداری و بسته‌بندی فرآورده‌ها با توجه به حساسیت بازارهای خارج از کشور

22- بررسی و تعیین مناسب‌ترین روشهای حمل و نگهداری عناب و فرآورده‌های آن در داخل و خارج از کشور

23- کنترل بازار و قابلیت انطباق فرآورده و مشتقات آن با تغییرات تقاضا

21- توجه به تقاضا و سلیقه مصرف کنندگان خارجی و داخلی و استفاده از بسته‌بندی‌های بازارپسند و شکیل از طریق تحقیقات بازاریابی

22- توجه به مسائل بهداشتی و اجرای دقیق استانداردهای بین‌المللی غذایی

23- برگزاری جشنواره ها و سمپوزیومهای عناب در داخل و خارج از کشور (کشورهای چین، هند، آمریکا، ایتالیا، آسیای میانه و …)0

6- اشتغال زایی عناب :

با توجه به شرايط خاص منطقه جنوب خراسان مثل كمبود بارندگي، كم آبي عمومي، گرما ، كاهش رطوبت نسبي هوا  به ویژه در تابستان، شوري آب، شور يا  قليايی بودن خاكها ، كشت وكار بسياري از گياهان متداول به صورت تجاري محدود شده است، عناب به عنوان يك محصول اقتصادي جايگاه ويژه اي در ميان محصولات كشاورزي را به خود اختصاص داده و سهم بزرگي را در اقتصاد كشاورزي اين منطقه دارا مي باشد ، به طوري كه امروزه درآمد هزاران خانوار روستايي در جنوب خراسان به توليد عناب وابسته است . در حال حاضر و بر اساس اطلاعات موجود، براي هر هكتار عناب كاري تعداد 7 تا 8 نفر اشتغال مستقیم و غیر مستقیم و تعداد 8954 بهره بردار یا  2634 خانوار روستایی در زنجيره توليد و توزيع اين محصول فعاليت دارند[1] ، لذا توسعه كاشت عناب در اين منطقه در كاهش نرخ بيكاري تأثير بسزایي دارد و كاشت عناب  می تواند به عنوان يكي از عوامل جلوگيري از  مهاجرت روستاییان محسوب شود .قسمت اعظم عناب كشور در خراسان جنوبي توليد مي شود و نقش بسزایي در اقتصاد خانواده هاي روستایي اين منطقه ايفاء مي كند ، در مجموع با حدود 1168هكتار  سطح زير كشت عناب  و 1702 تن درکل سطح عناب کاری ، ارزش كل عناب توليدي به حدود  57.8 ميليارد ريال  مي رسد و در صورتي كه اين محصول جايگاه واقعي خود را در صادرات كسب كند ، تأثير آن بر اقتصاد منطقه به خصوص در زمانهاي خشكسالي چشمگیر خواهد بود.

7- برآورد اقتصادي :

هزينه هاي توليد عناب شامل دو بخش است : بخش اول شامل هزينه هاي كاشت و نگهداري تا سال باردهي  و بخش دوم شامل هزينه هاي برداشت محصول است كه به هزينه هاي بخش اول اضافه مي شود ، مجموع اين هزينه ها ، هزينه كل توليد را شامل مي شود .تحقيقات و برآورد هاي انجام شده نشان مي دهد كه براي احداث يك هكتار باغ عناب با احتساب 12% هزينه هاي پيش بيني نشده اعتباري در حدود 30 ميليون ريال مورد نياز مي باشد كه با فرض اینکه متوسط عملكرد تولید عناب استان در هر هکتار به مقدار 3055 تن و قيمت عمده فروشي 3100 تومان باشد ، هزينه فروش محصول برابر با  94.705 ميلیارد ریال مي باشد و با توجه به 50 سال عمر اقتصادي عناب ، ساليانه 40 هزار تومان هزينه هاي جاري خواهد بود كه پس از كسر هزينه فروش و هزينه احداث مي توان سود خالص را محاسبه کرد و با توجه به عمر اقتصادي عناب ، می توان به راحتي به اقتصادي بودن كاشت اين محصول پي برد.

(آمارنامه سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی و خراسان رضوی،1376 تا 1388).

8- پيشنهاد هاي پژوهشي عناب :

اولويتهاي تحقيقاتي يك محصول براساس مشكلات عمده و نياز هاي اساسي توليد آن محصول تعيين مي شود . اين اولويتها ممكن است براثر تغيير در شرايط و طي زمان تغيير کند .در زیر محور ها و موضوعات مهم پژوهشي عناب به اختصار ارائه می شود :

(کرباسی،1381 و دانشور و مظهری، 1379)

1-بررسي روشهاي مناسب جهت تكثير عناب.

2 -بررسي برداشت مكانيزه و ساده تر در  عناب.

3- مطالعه گونه ها و تیپهای مختلف عناب و چگونگی اصلاح ارقام آنها از جنبه های کمی و کیفی.

4- توليد واریانتهاي مختلف غذایي و دارویي.

5- بررسي آفات و بيماريهای عناب.

6- تعيين دقیق نيازهای كودي و آبي عناب.

7- بررسي عوامل تأثيرگذار بركيفيت عناب.

8- بررسيهاي اقتصادي و صادرات عناب.

9- بررسيهاي سيتولوژيك عناب.

10- مطالعه اثرات هرس  در افزایش عملکرد عناب.

11- ايجاد ايستگاه تحقيقات عناب و طراحي سايت اينترنتي ویژه عناب.

12- برگزاری سمپوزیوم،جشنواره و همایش برای معرفی هر چه بیشتر این گونه .

9- مروری بر مطالب :

بهبود وضعيت توليد عناب نقش مهمي در اقتصاد و درآمد روستاييان به ویژه منطقه خراسان جنوبی ايفاء مي كند. عناب از جمله محصولاتي است كه داراي بازار محدودي بوده و مصرف آن به شکل سنتي است،  اين محصول مسير توليدكننده تا مصرف كننده را به صورت سنتي طي مي كند ، عناب به عنوان يك ماده دارویي و بيشتر به عنوان آجيل در خانواده ها مورداستفاده قرار می گیرد . بازار هاي موجود عناب شامل سرباغ ، عمده فروشي و خرده فروشي است كه تقريباً 35% عمده فروشي ،35% خرده فروشي ،  25 % خود مصرفی و 5 % سرباغ  انجام مي گيرد . ميزان اندك صادرات عناب در حقيقت متأثر از دو دليل عمده است: عدم آشنايي مصرف كنندگان خارجي و حتي تا حدودی داخلي با اين محصول و مشكلات مربوط به فرآوري ، بسته بندي و نگهداري. در حال حاضر و بر اساس اطلاعات موجود، براي هر هكتار عناب كاري تعداد 7 تا 8  نفر اشتغال مستقیم و غیر مستقیم و تعداد 8954  بهره بردار یا 2634 خانوار روستایی در زنجيره توليد و توزيع اين محصول فعاليت دارند ، لذا توسعه كاشت عناب در اين منطقه در كاهش نرخ بيكاري تأثير بسزایي دارد و كاشت عناب می تواند به عنوان يكي از عوامل جلوگيري از  مهاجرت روستاییان محسوب شود .

جدول 8-1 – ريز هزينه هاي كاشت ، داشت  و برداشت در هر هكتار محصول عناب در سال 1387:

جدول 8-2 – قیمت عمده فروشی و خرده فروشی میوه عناب از سال 1382  تا  1388

« 1 2 3 4 5 6 7 8»